
در دنیای امروز که نوآوری و کارآفرینی به یکی از ارکان اصلی توسعه اقتصادی تبدیل شده، تامین مالی جمعی به عنوان راهکاری انقلابی، تحول شگرفی در شیوههای سنتی تامین سرمایه ایجاد کرده است.
اما آیا میدانید کرادفاندینگ تنها یک مدل ندارد؟ شناخت انواع مدلهای کرادفاندینگ و تطابق آن با شرایط پروژه شما، نخستین گام برای راهاندازی یک کمپین موفق است. در این مقاله از مجله اینترنتی کاربست، به بررسی جامع تمامی مدلهای فعال و غیرفعال تامین مالی جمعی در ایران و جهان میپردازیم و دقیقاً مشخص میکنیم که در شرایط کنونی، کدام مدلها در بازار ایران قابل استفاده هستند.
انواع مدل های کرادفاندینگ در ایران و جهان
همانطور که در مقدمه این مقاله به آن اشاره کردیم، کرادفاندینگ دارای مدل های مختلفی است و هر کدام از این مدل ها دارای ویژگی های خاص خودشان هستند. از آنجا که این مدل در سال های اخیر در ایران رشد کرده است، هم اکنون فقط یک مدل آن فعال است و آن هم کرادفاندینگ وام محور است. البته مدل خیریه محور هم به صورت غیر رسمی و درون پلتفرمی در برخی از اپلیکیشن ها در جریان است.
در ادامه این بخش، با مدل های کرادفاندینگ بیشتر آشنا خواهیم شد:
1- مدل مبتنی بر پاداش (Reward-Based Crowdfunding)
این مدل که بهعنوان کاربردیترین و محبوبترین نوع کرادفاندینگ شناخته میشود، مبتنی بر سیستم «پیشفروش» عمل میکند. در این روش، کارآفرین یا صاحب ایده، در ازای دریافت حمایت مالی از حامیان، وعده تحویل محصول نهایی یا ارائه پاداشهای جانبی را میدهد. برای مثال، یک استارتاپ فعال در حوزه فناوری میتواند در ازای دریافت ۱۵۰ هزار تومان از حامی، یک نسخه از محصول نهایی خود را پس از تولید تحویل دهد.
مزایای این مدل تامین مالی جمعی، عبارتند از:
- اعتبارسنجی ایده: موفقیت کمپین نشاندهنده استقبال بازار از محصول است
- ساخت جامعه وفادار: حامیان اولیه تبدیل به سفیران برند شما میشوند
- عدم ایجاد بدهی: مبلغ دریافتی نیاز به بازپرداخت ندارد
و اما معایب و چالشهای این مدل را هم باید برشمرد:
- تعهد زمانی: فشار زیاد برای تولید و تحویل به موقع پاداشها
- ریسک اجرایی: امکان تأخیر در تولید یا عدم کیفیت محصول نهایی
2- مدل مبتنی بر وام (Lending / Debt Crowdfunding)
این مدل از کرادفاندینگ، امکان دریافت وام از طریق عموم مردم و سرمایه گذاران را فراهم میکند. در این سیستم، کسب و کارها، درخواست خود را در پلتفرم ثبت میکنند و سرمایهگذاران متعدد، هر کدام بر اساس توانایی دلخواه خود در کمپین کرادفاندینگ مشارکت می کنند. بازپرداخت این مبالغ معمولاً با بهره و در بازه زمانی مشخص صورت میپذیرد.
مهمترین مزایای کلیدی مدل وام محور کرادفاندینگ، عبارتند از:
- نرخ بهره مناسب: برای وامگیرنده نسبت به بانکها مقرون بهصرفهتر
- شروط سادهتر: نیازمندیهای کمتر نسبت به سیستم بانکی
- دسترسی آسان: فرآیند سریعتر برای دریافت وام
همچنین مهمترین معایب موجود در این مدل تامین مالی جمعی عبارتند از:
- ریسک عدم بازپرداخت: احتمال نکول وام توسط وامگیرنده
- نیاز به ارزیابی: لزوم بررسی سابقه اعتباری متقاضیان
وضعیت در ایران: فعال و در حال توسعه
در ایران، این مدل عمدتاً توسط استارتاپهای فینتکی مانند فیندور، نوین کراد و همآفرین ارائه میشود. این پلتفرمها تحت نظارت بانک مرکزی و سازمان بورس فعالیت میکنند و عمدتاً بر تأمین مالی پروژههای کوچک و متوسط متمرکز هستند.
3- مدل مبتنی بر سهام (Equity Crowdfunding)
این پیشرفتهترین مدل کرادفاندینگ است که در آن، شرکتها بخشی از سهام خود را به عموم مردم میفروشند. در این روش، حامیان بهواقع تبدیل به سهامدار شرکت میشوند و در سود و زیان آتی کسبوکار شریک خواهند بود.
مهمترین مزایای کلیدی مدل مبتنی بر سهام کرادفاندینگ، عبارتند از:
- سرمایه قابل توجه: امکان جذب مبالغ بالا بدون ایجاد بدهی
- جذب سرمایهگذاران استراتژیک: امکان جذب حامیانی با تخصص و شبکه ارتباطی
همچنین مهمترین معایب این مدل تامین مالی جمعی را می توان در موارد زیر جستجو کرد:
- کاهش مالکیت: واگذاری بخشی از سهام شرکت به سرمایهگذاران
- مقررات سختگیرانه: پیچیدگیهای قانونی و گزارشدهی
وضعیت در ایران: نیازمند مجوز و در مرحله گذار
در ایران، این مدل هنوز به صورت گسترده فعال نیست و نیازمند دریافت مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار است. البته پلتفرمهایی مانند فرهام و ایوند در این زمینه فعال شدهاند، اما فعالیت آنها بیشتر در چارچوب عرضه خصوصی و با سرمایهگذاران حرفهای صورت میگیرد.
4- مدل مبتنی بر اهدا (Donation-Based Crowdfunding)
این مدل که ریشه در سنتهای نیکوکاری دارد، مبتنی بر دریافت کمکهای بلاعوض است. حامیان در این مدل، هیچ انتظاری برای دریافت بازگشت مالی یا پاداش مادی ندارند. در برخی از پلتفرم ها مثل اپلیکیشن آپ، نه به صورت رسمی بلکه به صورت درون برنامه ای، مدل هایی مشابه این نوع تامین مالی جمعی اجرا می شود و در آن فرد به سبب نیکوکاری در این طرح ها مشارکت میکند.
مهمترین مزایای کلیدی این مدل از کرادفاندینگ:
- سادگی فرآیند: عدم نیاز به طراحی پاداشهای پیچیده
- همدلی اجتماعی: جذب حامیان با انگیزههای انساندوستانه
وضعیت در ایران: فعال در حوزههای خیریه و اجتماعی
در ایران، این مدل بهطور گسترده در پلتفرمهایی مانند دونیت و حامییاب فعال است و برای کمک به درمان بیماران، ساخت مدرسه و سایر امور خیریه مورد استفاده قرار میگیرد.
مقایسه انواع مدل های کرادفاندینگ در ایران و جهان
در ادامه جدولی طراحی کردیم که بر اساس آن، مدل های مختلف تامین مالی جمعی با یکدیگر مقایسه می شوند. توجه شما را به این جدول در ادامه این بخش جلب می کنیم:
|
مدل |
مناسب برای |
وضعیت در ایران |
سطح ریسک سرمایه گذار |
|
پاداش محور |
استارتاپها، محصولات نوآورانه |
فعال |
پایین |
|
وام محور |
کسبوکارهای دارای جریان نقدی |
فعال |
متوسط |
|
سهام محور |
شرکتهای با پتانسیل رشد بالا |
محدود |
بالا |
|
اهدا محور |
پروژههای خیریه و اجتماعی |
فعال |
بسیار پایین |
جمعبندی نهایی؛ آینده مدل های کرادفاندینگ در ایران
با بررسی انواع مدلهای کرادفاندینگ در ایران میتوان به این نتیجه رسید که اگرچه بازار ایران هنوز در ابتدای راه است، اما پتانسیل رشد فوقالعادهای دارد. در حال حاضر، مدلهای پاداش، وام و اهدا به ترتیب بیشترین کاربرد را در ایران دارند. با توسعه زیرساختهای حقوقی و فنی، به نظر میرسد مدل سهامی نیز در آینده نزدیک جایگاه خود را در بازار ایران پیدا کند.
برای موفقیت در استفاده از کرادفاندینگ، پیشنهاد میکنیم حتماً با توجه به ماهیت پروژه، ظرفیتهای قانونی و پتانسیل بازار هدف، مدل مناسب را انتخاب کنید.
سوالات متداول (FAQ)
پر سودترین مدل کرادفاندینگ برای حامیان کدام است؟
مدل سهامی میتواند پر سودترین باشد، اما همراه با بالاترین ریسک نیز هست. مدل وام با ریسک متوسط و سود مشخص، گزینه متعادلتری محسوب میشود.
آیا افراد عادی میتوانند در مدل سهامی در ایران سرمایهگذاری کنند؟
در حال حاضر، سرمایهگذاری در مدل سهامی عمدتاً به سرمایهگذاران نهادی و حرفهای محدود است و افراد عادی امکان مشارکت مستقیم ندارند.
کدام مدل برای راهاندازی یک استارتاپ محصولمحور در ایران توصیه میشود؟
مدل پاداش (Reward-Based) به دلیل امکان پیشفروش محصول و تست بازار، بهترین گزینه برای استارتاپهای محصولمحور در ایران است.
تفاوت اصلی مدل وام و مدل سهام در چیست؟
در مدل وام، سرمایه حامیان به صورت قرض با بهره بازگردانده میشود، mientras que در مدل سهام، حامیان در مالکیت شرکت شریک شده و در سود آتی سهیم میشوند.
ویژگی های بشکه پلاستیکی باکیفیت چیست؟
درباره انواع میلگرد چه می دانید؟
بررسی ویژگی های انگشتر نقره زنانه از دید علمی و پزشکی
انواع عکاسی تبلیغاتی در سوشال مدیا
انگشتر مردانه خاص، ایده ناب برای تکمیل پرستیژ شما!




